🔹️در دنیای امروز، داده دیگر فقط یک دارایی فناورانه نیست؛ بلکه ابزار اعمال قدرت، مهندسی افکار، دستکاری انتخاب‌ها و حتی عملیات روانی است. بازارهای غیررسمی فروش اطلاعات، به تدریج به یکی از بازوهای امنیتی پنهان بازیگران جهانی تبدیل شده‌اند؛ بازویی که در خدمت بازی بزرگ‌تری قرار دارد: بازتعریف نظم اجتماعی و سیاسی بر اساس کنترل داده‌محور.
📌 ردیابی بی‌وقفه کاربران عادی؛ نظارت بدون مرز
🔹️برخلاف تصور عمومی، صرفاً نخبگان یا چهره‌های سیاسی نیستند که تحت رصد قرار می‌گیرند؛ بلکه کاربران عادی، مواد خام اصلی استخراج الگوریتم‌های قدرت هستند.
🔹️هر کلیک، جست‌وجو، موقعیت مکانی، گفت‌وگوی روزمره، خرید اینترنتی یا حتی مکث روی یک تصویر خاص در شبکه‌های اجتماعی، در پازل بزرگ‌تر “شناخت و مدیریت جمعیت” ثبت و تحلیل می‌شود.
🔹️در این اکوسیستم، فرد هیچ کنترلی بر داده خود ندارد، اما داده‌هایش در حال تولید ثروت و قدرت برای دیگران است. این یعنی شکل نوینی از استثمار دیجیتال.
📌مهندسی رفتار؛ سلاح جدید در جنگ شناختی
🔹️از نگاه راهبردی، جمع‌آوری داده‌های رفتاری تنها یک هدف دارد: تغییر تدریجی و نامحسوس الگوهای تصمیم‌گیری فرد.
📌ابزارهای این مهندسی شامل موارد زیر است:
🔹️تبلیغات هدفمند: سوق دادن افراد به مصرف کالاهایی که به آن نیازی ندارند.
🔹️دستکاری افکار سیاسی: تغییر جهت‌گیری در انتخابات، اعتراضات یا مسائل ملی.
🔹️سانسور الگوریتمی: تضعیف آگاهی انتقادی با محروم‌سازی کاربران از دیدگاه‌های متنوع.
📌 نمونه‌های برجسته
🔹️رسوایی کمبریج آنالیتیکا نشان داد که چگونه از طریق داده‌های فیسبوک، آرای مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا (۲۰۱۶) و رفراندوم برگزیت جهت‌دهی شد.
📌️از منظر ملی، استمرار این روند منجر به موارد زیر می‌شود:
🔹️تضعیف حاکمیت سایبری: اطلاعات راهبردی شهروندان در اختیار پلتفرم‌ها و قدرت‌های خارجی قرار می‌گیرد.
🔹️نفوذ نرم و شناختی: طراحی اعتراضات یا نافرمانی‌های اجتماعی بر اساس تحلیل داده‌های رفتاری.
🔹️ضربه به نظام تصمیم‌سازی بومی: سیاست‌گذاری‌ها بر اساس داده‌های تحریف‌شده الگوریتمی دچار انحراف می‌شوند.
🔹️مطابق تحلیل‌های موسسات امنیتی غربی، جنگ آینده جنگ اطلاعات شناختی است، نه صرفاً توپ و تانک. در این جنگ، کسانی برنده‌اند که داده دارند؛ و شکست از آنِ کسانی است که صرفاً مصرف‌کننده داده‌اند.
📌 راه‌حل چیست؟
🔹️ افزایش سواد رسانه‌ای
🔹️ توسعه زیرساخت‌های بومی شبکه‌های اجتماعی
🔹️ قانون‌گذاری برای حفظ حاکمیت داده
🔹️ مقابله با پلتفرم‌هایی که به بازارهای غیررسمی اطلاعات متصل‌اند
🔹️ امنیت داده، امنیت کشور است.